IPINAGBABAWAL NA GAMOT

Sa isang liblib na baryo sa probinsya, nakatirik ang isang maliit na bahay na tinirhan ng pamilya ni Mang Andoy. Si Mang Andoy, isang magbubukid, ay masipag at tapat sa kanyang trabaho. Kasama ang asawa niyang si Aling Lorna, pinagsisikapan nilang itaguyod ang kanilang anak na sina Nilo at Marga. Sa kabila ng hirap, palaging may pag-asa sa kanilang mga mata. Ngunit nang dumaan ang isang malupit na bagyo, nawasak ang kanilang mga taniman, at ang kanilang kabuhayan ay nawasak din. Ang mga sakripisyo ng buong pamilya ay parang naubos sa isang iglap.

Isang gabing malamlam, nakaupo si Mang Andoy sa ilalim ng malaking puno sa kanilang bakuran. Tinutok niya ang mata sa dilim ng gabi, nag-iisip ng mga paraan para matulungan ang pamilya. Hindi na siya makatulog, dahil sa takot na baka mawalan na sila ng pag-asa. Ang asawa niyang si Lorna, na madalas ay tumutulong kay Mang Andoy, ay nag-aalala rin sa kanilang kalagayan. “Hindi ko alam kung hanggang kailan pa natin kakayanin ito, Andoy,” ang sabi ni Aling Lorna habang pinipigilan ang mga luha. “Kung ganito na lang ang buhay natin, paano pa ang mga anak natin?”

“Tiyaga lang, Lorna,” sagot ni Mang Andoy. “May solusyon din tayo. Magsasaka tayo muli, muling babangon.”

Ngunit ang mga salitang iyon ay nauurong sa kanyang bibig tuwing ang kakulangan sa pagkain at mga pangangailangan ay bumabalot sa kanilang tahanan. Si Nilo, ang panganay nilang anak, ay unti-unting nakaramdam ng pagkabigo. Hindi na siya nakatulog nang maayos at palaging malungkot, dala ng kabiguan ng kanilang pamilya.

Isang araw, dumaan si Ramil, isang kababata ni Nilo, at nagdala ng isang kakaibang alok. “Pare, kung gusto mong kumita ng mabilis, may paraan ako,” sabi ni Ramil habang ibinubukas ang isang maliit na supot. “Puwede kang kumita dito nang mabilis, hindi mo na kailangang maghirap pa.”

“Ano ‘yan?” tanong ni Nilo, sabay tingin sa supot na hawak ni Ramil.

“Shabu,” sagot ni Ramil, nang may pagnanasa sa kanyang mga mata. “Ibenta mo lang ‘to, madali na lang. Mabilis ang kita, pare. Hindi mo na kailangang magtanim ng palay o maghirap sa bukid.”

Ang mga mata ni Nilo ay kumislap sa narinig. Isang bahagi ng kanyang isip ay nagsabi ng “huwag,” ngunit ang matinding pangangailangan at takot sa hindi alam na bukas ay nagsimula nang magtulak sa kanya patungo sa madilim na daan. “Hindi ko na kayang makita pa ang pamilya ko na nagugutom,” ang sinabi ni Nilo sa sarili.

Nagpatuloy si Ramil, “Huwag kang mag-alala. Hindi mo naman kailangang gawin ‘to mag-isa. Kung kailangan mo ng tulong, nandiyan lang ako.”

Puno ng kalituhan at takot si Nilo, ngunit hindi niya alam kung saan pa hahanapin ang solusyon sa kanilang problema. Wala na siyang ibang nakikitang paraan. “Sige,” sabi ni Nilo, hindi alam ang magiging epekto ng desisyon niya. "Subukan ko lang." Tinanggap niya ang alok ni Ramil at nagbukas ng bagong pinto sa kanilang pamilya.

Habang lumilipas ang mga linggo, si Nilo ay naging abala sa kanyang bagong negosyo. Hindi siya umuuwi ng maaga, at palaging balisa. Ang kanyang mga mata ay may kakaibang kutit, at ang mga ngiti niya ay hindi na parang dating Nilo. Si Marga, ang kanyang nakababatang kapatid, ay napansin ang mga pagbabago. “Kuya, bakit parang iba ka na? Parang hindi na kita nakikita, hindi na tayo nag-uusap.”

“Wala ‘yan, Marga,” sagot ni Nilo nang walang emosyon. “Wag mo na akong pakialaman.”

Habang ang kanilang mga anak ay nagsisimula nang magbago, si Aling Lorna ay nagsimulang maghinala. “May mali. Hindi ko kayang ipaliwanag, pero may nararamdaman akong may tinatago sila.” Laging may mga pakete na hindi niya alam kung saan nanggaling, at palaging nagmamadaling lumalabas si Nilo sa bahay. Isang araw, nang naglinis si Aling Lorna sa kwarto ni Nilo, nakakita siya ng isang maliit na pakete ng shabu. Nagtulungan ang kanyang mga kamay, at natagpuan ang lihim na hindi niya kayang tanggapin. Ang anak niya, ang pinakamamahal niyang panganay, ay nalululong sa droga.

“Diyos ko!” napasigaw si Aling Lorna. “Ano ito?!”

Dali-dali niyang tinawag si Mang Andoy, na agad dumating at napatayo nang makita ang mga gamit ng droga. “Ano itong mga ito, Nilo?!” galit na tanong ni Mang Andoy.

Hindi makatingin si Nilo sa mga magulang, ang mga mata niya ay puno ng guilt. “Pa… Ma… hindi ko alam kung paano ko nagsimula… Hindi ko rin alam kung paano ko ito natanggap. Hindi ko kayang makita kayong naghihirap.”

“Hindi mo ba kami naiintindihan, Nilo?!” sigaw ni Mang Andoy. “Wala kaming ibang hinihingi kundi ang makita kang maging mabuting tao! Ngayon, ito pa ang pinili mong daan?!” Habang nagsasalita si Mang Andoy, tumulo ang mga luha ni Aling Lorna, hindi alam kung paano sisimulan ang pagpapatawad.

“Hindi ko na kayang magtago pa,” sagot ni Nilo habang ang kanyang mga labi ay nanginginig. “Pareho tayong nalulunod sa takot, Ma. Hindi ko kayang makita kayong nagugutom.”

“Hindi mo kailangan magtago, anak,” sabi ni Aling Lorna, ang boses niya ay puno ng sakit. “Hindi kami maghihirap kung magsasama tayo.”

Nakita ni Mang Andoy na kailangan nilang gawin ang pinakamahirap na desisyon ng kanilang buhay: humingi ng tulong. Nagpunta sila sa barangay, humingi ng tulong sa mga lokal na awtoridad, at ipinadala ang buong pamilya sa isang rehabilitation center.

Sa loob ng tatlong taon ng rehabilitasyon at pagpapatawad, natutunan ng pamilya ni Mang Andoy ang tunay na kahulugan ng buhay. Hindi madali, ngunit unti-unting naghilom ang kanilang mga sugat. Si Nilo ay nagsimula muling mangarap at mag-aral. Si Aling Lorna at Mang Andoy ay nagsikap magtulungan upang magbalik ang kabuhayan. Ang kanilang pamilya ay muling natutong magtulungan, magpatawad, at magmahal.

Pagkalipas ng tatlong taon, nagsimula si Mang Andoy ng isang programa sa barangay na tutulong sa mga pamilyang nalulong sa droga. “Walang huling pagkakataon,” ang kanyang palaging sinasabi. “Hanggang may buhay, may pag-asa.”

Bumalik sila sa kanilang tahanan subalit hindi na katulad ng dati, kundi mas matatag at puno ng pag-asa. Si Nilo, na nagbago at nagsimulang magtulungan sa iba, ay naging simbolo ng pagbabago para sa mga kabataan sa kanilang baryo.