SA LIKOD NG BAWAT PIRMA

Si Andres ay isang batang kawani ng gobyerno sa isang maliit na bayan sa probinsya. Masigasig siya sa kanyang trabaho at iniisip na makakatulong siya sa pagpapabuti ng kanyang komunidad sa pamamagitan ng tamang serbisyo publiko. Hindi siya mayaman, ngunit kontento na siya sa simpleng buhay na mayroon siya. Sa bawat araw na dumaan, iniisip niya na ang bawat papel na pinirmahan niya ay may kabuluhan at makikinabang dito ang mga mamamayan.

Isang araw, habang abala siya sa kanyang mga gawain sa opisina, pinatawag siya ng kanyang boss, si Ginoo Reyes. "Andres, may bagong proyekto tayo. Isang imprastruktura na malaking tulong sa ating bayan. Kailangan mo itong pangasiwaan," wika ni Ginoo Reyes habang binibigay ang mga dokumento kay Andres.

Habang binabasa ni Andres ang mga detalye ng proyekto, napansin niya ang isang kakaibang bahagi sa kontrata. Sa isang pahina, may nakasaad na karagdagang pondo na malaki at hindi tugma sa tunay na pangangailangan ng proyekto. "Bakit may ganitong halaga, sir? Ang proyekto na ito ay hindi nangangailangan ng ganitong laki ng pondo," tanong ni Andres.

Ngumiti si Ginoo Reyes, ngunit hindi ito ngiti ng kasiyahan. "Andres, ang ganitong bagay ay normal. Kung nais mong magtagal sa gobyerno, kailangan mong maunawaan na may mga bagay na hindi mo na kailangang tanungin. Lahat ng tao sa taas ay may bahagi sa mga ganitong proyekto. Ang mga ganitong bagay ay hindi maaaring isapubliko," paliwanag ni Ginoo Reyes na may halong kabigatan sa tinig.

Nag-alinlangan si Andres, ngunit bilang isang batang kawani na walang karanasan sa mga ganitong usapin, nagpasya siyang sundin na lang ang mga tagubilin ni Ginoo Reyes. Nagpatuloy siya sa pagpapasa ng mga papeles, nag-pirma sa mga kontrata, at tinanggap ang mga orders mula sa kanyang boss. Habang lumilipas ang mga linggo, nagsimula siyang makaramdam ng kakulangan sa kanyang mga desisyon. Ang mga proyekto ay tila hindi natutuloy at ang pondo ay nagiging hindi transparent.

Isang araw, nagdesisyon si Andres na imbestigahan ang proyekto. Binisita niya ang site kung saan dapat ginagawa ang imprastruktura, ngunit nagulat siya nang makita niyang halos walang nangyayaring trabaho. Ang mga kagamitan na dapat sana ay ginagamit para sa proyekto ay iniwan na lamang sa tabi ng kalsada. Ang mga manggagawa ay nag-absent at wala ring mga materyales na ipinadala para sa konstruksyon.

Habang naglalakad si Andres pabalik sa opisina, naramdaman niyang may mga matang nakatingin sa kanya. Ang takot na dulot ng kaalaman tungkol sa hindi tamang paggamit ng pondo ay nagsimulang magdulot sa kanya ng matinding pag-aalala. Naisip niya, kung patuloy siya sa ganitong sistema, siya na rin ay magiging bahagi ng katiwalian.

Bumalik si Andres sa opisina at nagpasya na tanungin muli si Ginoo Reyes tungkol sa mga nangyayari. "Sir, bakit po parang hindi natutuloy ang proyekto? Bakit walang aktwal na trabaho sa site?" tanong niya.

Ngunit hindi sumagot si Ginoo Reyes. Tumahimik ito at tinitigan lamang siya. Pagkatapos ng ilang sandali, nagsalita si Ginoo Reyes, "Andres, nakapirma ka na. Wala ka nang magagawa. Kung gusto mong magtagal dito, kailangan mong sundin ang sistema. Walang pwedeng magbago sa paraan ng pagpapatakbo ng gobyerno. Lahat ng tao, mula sa taas hanggang sa baba, ay may papel sa laro."

Ngunit ang mga salitang iyon ay tumagos kay Andres. Hindi na siya makatulog ng maayos. Palaging bumabalik sa kanyang isipan ang mga larawan ng hindi natapos na proyekto at ang mga pondo na napunta sa mga hindi tamang kamay. Nais niyang magbago, ngunit natatakot siyang mawalan ng trabaho at mawalan ng pagkakataon upang matulungan ang mga mamamayan ng bayan.

Ngunit isang araw, may dumating na isang batang babae na humingi ng tulong kay Andres. "Sir, ang tatay ko po ay isang manggagawa sa proyekto, pero wala siyang trabaho ngayon. Ang mga materyales po ay hindi dumating at hindi natutuloy ang trabaho," umiiyak na sabi ng bata. Nakita ni Andres ang kanyang sarili sa mga mata ng batang iyon. Ang batang walang kamuwang-muwang, ang batang nag-aasam ng magandang kinabukasan, ngunit nasasaktan ng hindi makatarunguhang sistema.

Dahil dito, nagpasya si Andres na hindi na magpatuloy sa pagiging bahagi ng sistema ng katiwalian. Nagtipon siya ng lakas ng loob upang magsalita. Pumunta siya sa mga mamamayan ng bayan at ipinahayag ang kanyang nalalaman tungkol sa mga proyekto at sa maling paggamit ng pondo. Nagpatuloy siya sa pag-imbestiga at ipinahayag ang mga katiwalian na nangyayari sa gobyerno, sa kabila ng mga banta at pang-aalipusta na natanggap niya mula sa mga nakatataas.

Sa huli, natutunan ni Andres na ang bawat pirma, ang bawat desisyon, ay may epekto hindi lamang sa kanya, kundi pati na rin sa buong bayan. Ang mga maliliit na hakbang patungo sa tama, kahit mahirap, ay magbibigay daan sa mas malawak na pagbabago. Hindi siya naging bahagi ng korapsyon. Bagkus, naging simbolo siya ng pag-asa at pagbabago, na sa kabila ng lahat, may mga taong handang lumaban para sa tama.

SA GITNA NG GIYERA

Isang taon na ang nakalipas mula nang sumiklab ang apoy ng digmaan sa bayan ni Luis. Ang mga kalsadang dati’y puno ng buhay, tawa, at mga usapan ng mga tao, ngayon ay tila mga libingan. Ang mga bahay ay gumuho, ang mga palengke na dati’y naglalaman ng sariwang prutas at gulay ay wala nang anuman kundi ang kalat at basura. Ang mga pook na dati’y pinagmumulan ng saya, ngayon ay naglalaman ng takot at luhang nagtatago sa mga mata ng mga tao. Si Luis, isang batang lalaki na sa kabila ng hirap ay patuloy na umaasa, ay naglalakad nang mabigat ang puso. Ang dating makulay na mundo ay naging madilim, at sa bawat hakbang, dama ni Luis ang hirap ng mga araw na puno ng pangarap na sana’y matapos na ang lahat ng ito.

Habang naglalakad siya, nakatagpo siya ng pamilyar na tanawin, ang kanilang tahanan. Dati, puno ito ng tawanan at masayang kwentuhan ng kanilang pamilya. Ngayon, ang kanilang bahay ay isang matibay na kuta, nagsisilbing proteksyon laban sa patuloy na pagsabog ng mga bomba at bala mula sa malalayong labanan. Si Mang Andres, ang kanyang ama, ay abala sa paggawa ng mga simpleng hakbang upang mapalakas ang kanilang pader gamit ang mga kahoy at sako ng buhangin. Ang mga simpleng bagay na ito ay naging mahalaga, dahil ang buhay nila ay nakasalalay sa mga bagay na maaari nilang protektahan.

"Tatay," nag-aatubiling tanong ni Luis, "kailan ba titigil ang giyera? Kailan ba tayo makakabalik sa normal?"

Si Mang Andres ay huminto sandali, inisip ang mga salitang sasabihin, bago tumingin sa mata ng anak. "Luis," sagot ng kanyang ama, "wala akong kasiguraduhan kung kailan titigil ang giyera. Ang digmaan ay matagal, masalimuot, at puno ng hinagpis. Pero alam mo, anak, may mga bagay tayong hindi kayang baguhin. Ang tanging magagawa natin ay maging matatag. Hindi natin hawak ang mga pangyayari, pero hawak natin ang ating lakas at tapang. Kaya't magtulungan tayo, magtiwala sa isa't isa, at magpatuloy kahit ang mundo ay puno ng dilim."

Habang pinapakinggan niya ang ama, bagamat puno ng tanong ang isip ni Luis, napansin niyang ang mga salita ni Mang Andres ay may kalakip na tapang. Hindi nila alam kung kailan matatapos ang digmaan, pero alam niyang hindi ito magiging dahilan upang sumuko sila. Pagkatapos ng mahabang pagninilay, naglakad muli si Luis palabas ng kanilang bahay, naglalakbay sa kalsadang dati’y puno ng mga bata na naglalaro, ngayon ay wala nang buhay kundi ang mga pagkalat ng mga nagkalasog-lasog na mga katawan ng hayop at ang mga nagkalat na mga piraso ng mga pader. Ang buong bayan ay tila may sugat, at ang kanyang mga mata ay natutunan nang makiramdam sa sakit ng kanyang kapwa.

Sa isang kanto, nakita niya ang isang batang babae na may mga sugat sa katawan at duguang mga kamay. Nakaupo siya sa tabi ng kalsada, malungkot, nag-iisa. Lumingon si Luis at tinanong ang batang babae, "Anong nangyari sa iyo?"

"Huwag mong gawing biro ang digmaan," sagot ng batang babae, ang boses ay puno ng lungkot at hinagpis. "Ang digmaang ito ay hindi lamang para sa mga sundalo. Lahat tayo ay apektado. Lahat tayo ay nagdurusa. Kung hindi mo pa nararamdaman, isipin mo na lang ang mga pamilya na nawalan, ang mga batang tulad ko na nawalan ng mga magulang, at ang mga pook na minsan ay buhay na buhay, ngayon ay pawang mga guho."

Nang marinig ito ni Luis, nagkaroon siya ng mas malinaw na pag-unawa. Ang digmaan ay hindi isang simpleng labanan ng mga sundalo. Ito ay isang labanan na sumasaklaw sa bawat isa, mga bata, matatanda, at mga tao na hindi sangkot sa digmaan. Lahat sila ay may sakit, lahat sila ay may sugat. Ang digmaan ay hindi lang nangyayari sa mga harap ng mga barikada o sa mga matataas na bundok. Ang digmaan ay nangyayari sa mga puso ng mga tao, sa mga mata ng mga batang nawalan ng pag-asa.

Dumaan ang mga linggo, at isang araw, isang balita mula sa radyo ang nagbigay ng liwanag sa dilim. Ang mga lider ng dalawang panig ng digmaan ay nagkasundo na mag-usap, huminto sa laban, at magsimula ng isang hakbang patungo sa kapayapaan. Hindi ito ang katapusan ng lahat, ngunit para kay Luis, ito ay isang hakbang na patungo sa tamang direksyon. Sa puso ni Luis, muling sumik ang isang maliit na ilaw ng pag-asa. Ang digmaan ay hindi matatapos ng isang iglap, ngunit sa mga simpleng hakbang ng bawat isa, sa mga salitang puno ng pagpapatawad at pag-unawa, unti-unting magbabalik ang buhay.

Naging malinaw sa kanya na ang tunay na lakas ay hindi nasusukat sa mga armas o mga batalyon. Ang lakas ay nasa bawat puso ng mga taong naglalakad patungo sa kapayapaan, sa mga mata ng mga batang may pangarap na muling makapaglaro, at sa mga kamay na handang magtulungan. Sa simpleng hakbang ni Luis, natutunan niyang hindi kailangang maging malakas upang makamtan ang tagumpay. Minsan, ang lakas ay matatagpuan sa maliit na pag-asa, sa maliit na hakbang patungo sa pagbabago.

Hindi pa man natatapos ang digmaan, natutunan ni Luis na ang bawat hakbang na ginagawa ng bawat isa ay may halaga. Sa bawat magkasunod na hakbang ng bawat tao, sa bawat tapang at lakas ng puso, nagsimula siyang maniwala na darating ang araw na muling babangon ang kanilang bayan, at magiging buo silang muli.

PAGBANGON

Si Lara ay isang batang babae, labing-anim na taong gulang ngunit punung-puno ng pangarap. Lumaki siya sa isang baryo na tahimik, pero puno ng hirap. Sa kabila ng lahat ng pagsubok, ang pinakamahalaga sa kanya ay ang makapag-aral at makatulong sa kanyang pamilya. Puno ng pag-asa ang kanyang mga mata at ang mga magulang niyang sina Aling Rosa at Mang Andres ay laging nagsasabi, "Anak, magsikap ka. Nasa pag-aaral ang iyong kinabukasan."

Ang buhay ni Lara ay simple lamang, pero isang araw, dumating si Mark. Isang batang lalaki mula sa kanilang baryo, ka-kabata niya sa edad at kaklase pa sa paaralan. Magaan ang kanilang samahan at walang malisya. Ngunit ang isang masayang pagkakaibigan ay nagbukas ng pinto sa isang bagong mundo na hindi nila kayang kontrolin.

Isang gabi, matapos ang isang kasiyahan sa baryo, naglakad sila sa tabi ng ilog. Tahimik ang paligid, ang mga bituin ay kumikislap, at ang hangin ay malamig. Doon, sa ilalim ng mga bituin, nagpasya silang magpakatotoo sa kanilang nararamdaman. "Mark, mahal kita," wika ni Lara, may halong takot at pagnanasa. Hindi na nila inisip kung anong mangyayari. Sa isang pagkilos na puno ng saya, nagbago ang kanilang mundo.

Pagkatapos ng gabi, nagsimula nang magbago ang katawan ni Lara. Isang araw, nakaramdam siya ng kakaibang sakit at pagka-iba ng kanyang katawan. Nang malaman niyang siya’y buntis, ang mundo ay para bang lumubog sa dilim. Hindi niya alam kung paano sasabihin sa kanyang magulang. Hindi siya handa. Takot na takot siya, at ang mga pangarap niyang itinaguyod sa maraming taon ay parang unti-unting naglaho.

Ngunit, sa kabila ng lahat ng takot, nagpasya si Lara na sabihin ang lahat sa kanyang ina. Pag-uwi niya sa kanilang bahay, nakaupo si Aling Rosa, naghihintay, at ang mga mata nito ay puno ng pag-aalala. "Ma..." mahina niyang wika, at hindi na niya kayang ipaliwanag pa. "Buntis po ako."

Dahil sa narinig, parang naluha si Aling Rosa, ngunit hindi ito nagalit. "Anak, hindi kita itatakwil. Wala tayong ibang paraan kundi magtulungan," sagot ni Aling Rosa, at agad niyang niyakap si Lara. "Kahit anong mangyari, magsisimula tayo ng bagong buhay. Tanggap kita."

Mahal na mahal ni Lara ang kanyang ina, at sa mga salitang iyon, isang parte ng takot niya ay nawala. Ngunit, hindi lahat ay ganito ka-simple. Sa baryo, nagsimula ang mga bulung-bulungan. Ang mga mata ng mga tao ay nakatutok sa kanya, at ang mga paratang ay nagsimulang sumik. Hindi niya alam kung paano haharapin ang mga iyon.

Si Mark, na matagal nang nanahimik, ay nagdesisyon na magsalita sa harap ng mga kabarangay. "Hindi ko sinasadya ito, ngunit magsasama kami ni Lara sa responsibilidad na ito," wika ni Mark, ang boses ay matapang at puno ng tapang. "Hindi namin kailangang matakot sa sasabihin ng iba. Gagawin namin ang tama."

Sa mga salitang iyon, nahanap ni Lara ang lakas upang magpatuloy. Hindi niya pinansin ang mga matang puno ng paghuhusga. Nagdesisyon siyang mag-aral pa rin. Maghapon at magdamag, nagtutulungan silang mag-asawa, at nagsimula siyang maghanap ng paraan upang tapusin ang kanyang edukasyon. Minsan, si Mark ay nagaalaga kay Mateo, ang anak nilang ipinanganak, habang si Lara ay nag-aaral. Hindi ito madali, ngunit ang kanilang pagmamahal at pagsusumikap ang naging lakas nilang magpatuloy.

Ilang taon ang lumipas, ipinanganak ni Lara si Baby Matheo, isang batang lalaki na lumaking puno ng saya at pagmamahal. Hindi naging perpekto ang lahat, ngunit nahanap ni Lara ang lakas na magpatuloy. Si Mark, bagamat bata pa, ay natutunan ang bigat ng pagiging ama at asawa. At si Lara, sa kabila ng lahat ng pagsubok, ay nagsilbing inspirasyon sa buong baryo.

IPINAGBABAWAL NA GAMOT

Sa isang liblib na baryo sa probinsya, nakatirik ang isang maliit na bahay na tinirhan ng pamilya ni Mang Andoy. Si Mang Andoy, isang magbubukid, ay masipag at tapat sa kanyang trabaho. Kasama ang asawa niyang si Aling Lorna, pinagsisikapan nilang itaguyod ang kanilang anak na sina Nilo at Marga. Sa kabila ng hirap, palaging may pag-asa sa kanilang mga mata. Ngunit nang dumaan ang isang malupit na bagyo, nawasak ang kanilang mga taniman, at ang kanilang kabuhayan ay nawasak din. Ang mga sakripisyo ng buong pamilya ay parang naubos sa isang iglap.

Isang gabing malamlam, nakaupo si Mang Andoy sa ilalim ng malaking puno sa kanilang bakuran. Tinutok niya ang mata sa dilim ng gabi, nag-iisip ng mga paraan para matulungan ang pamilya. Hindi na siya makatulog, dahil sa takot na baka mawalan na sila ng pag-asa. Ang asawa niyang si Lorna, na madalas ay tumutulong kay Mang Andoy, ay nag-aalala rin sa kanilang kalagayan. “Hindi ko alam kung hanggang kailan pa natin kakayanin ito, Andoy,” ang sabi ni Aling Lorna habang pinipigilan ang mga luha. “Kung ganito na lang ang buhay natin, paano pa ang mga anak natin?”

“Tiyaga lang, Lorna,” sagot ni Mang Andoy. “May solusyon din tayo. Magsasaka tayo muli, muling babangon.”

Ngunit ang mga salitang iyon ay nauurong sa kanyang bibig tuwing ang kakulangan sa pagkain at mga pangangailangan ay bumabalot sa kanilang tahanan. Si Nilo, ang panganay nilang anak, ay unti-unting nakaramdam ng pagkabigo. Hindi na siya nakatulog nang maayos at palaging malungkot, dala ng kabiguan ng kanilang pamilya.

Isang araw, dumaan si Ramil, isang kababata ni Nilo, at nagdala ng isang kakaibang alok. “Pare, kung gusto mong kumita ng mabilis, may paraan ako,” sabi ni Ramil habang ibinubukas ang isang maliit na supot. “Puwede kang kumita dito nang mabilis, hindi mo na kailangang maghirap pa.”

“Ano ‘yan?” tanong ni Nilo, sabay tingin sa supot na hawak ni Ramil.

“Shabu,” sagot ni Ramil, nang may pagnanasa sa kanyang mga mata. “Ibenta mo lang ‘to, madali na lang. Mabilis ang kita, pare. Hindi mo na kailangang magtanim ng palay o maghirap sa bukid.”

Ang mga mata ni Nilo ay kumislap sa narinig. Isang bahagi ng kanyang isip ay nagsabi ng “huwag,” ngunit ang matinding pangangailangan at takot sa hindi alam na bukas ay nagsimula nang magtulak sa kanya patungo sa madilim na daan. “Hindi ko na kayang makita pa ang pamilya ko na nagugutom,” ang sinabi ni Nilo sa sarili.

Nagpatuloy si Ramil, “Huwag kang mag-alala. Hindi mo naman kailangang gawin ‘to mag-isa. Kung kailangan mo ng tulong, nandiyan lang ako.”

Puno ng kalituhan at takot si Nilo, ngunit hindi niya alam kung saan pa hahanapin ang solusyon sa kanilang problema. Wala na siyang ibang nakikitang paraan. “Sige,” sabi ni Nilo, hindi alam ang magiging epekto ng desisyon niya. "Subukan ko lang." Tinanggap niya ang alok ni Ramil at nagbukas ng bagong pinto sa kanilang pamilya.

Habang lumilipas ang mga linggo, si Nilo ay naging abala sa kanyang bagong negosyo. Hindi siya umuuwi ng maaga, at palaging balisa. Ang kanyang mga mata ay may kakaibang kutit, at ang mga ngiti niya ay hindi na parang dating Nilo. Si Marga, ang kanyang nakababatang kapatid, ay napansin ang mga pagbabago. “Kuya, bakit parang iba ka na? Parang hindi na kita nakikita, hindi na tayo nag-uusap.”

“Wala ‘yan, Marga,” sagot ni Nilo nang walang emosyon. “Wag mo na akong pakialaman.”

Habang ang kanilang mga anak ay nagsisimula nang magbago, si Aling Lorna ay nagsimulang maghinala. “May mali. Hindi ko kayang ipaliwanag, pero may nararamdaman akong may tinatago sila.” Laging may mga pakete na hindi niya alam kung saan nanggaling, at palaging nagmamadaling lumalabas si Nilo sa bahay. Isang araw, nang naglinis si Aling Lorna sa kwarto ni Nilo, nakakita siya ng isang maliit na pakete ng shabu. Nagtulungan ang kanyang mga kamay, at natagpuan ang lihim na hindi niya kayang tanggapin. Ang anak niya, ang pinakamamahal niyang panganay, ay nalululong sa droga.

“Diyos ko!” napasigaw si Aling Lorna. “Ano ito?!”

Dali-dali niyang tinawag si Mang Andoy, na agad dumating at napatayo nang makita ang mga gamit ng droga. “Ano itong mga ito, Nilo?!” galit na tanong ni Mang Andoy.

Hindi makatingin si Nilo sa mga magulang, ang mga mata niya ay puno ng guilt. “Pa… Ma… hindi ko alam kung paano ko nagsimula… Hindi ko rin alam kung paano ko ito natanggap. Hindi ko kayang makita kayong naghihirap.”

“Hindi mo ba kami naiintindihan, Nilo?!” sigaw ni Mang Andoy. “Wala kaming ibang hinihingi kundi ang makita kang maging mabuting tao! Ngayon, ito pa ang pinili mong daan?!” Habang nagsasalita si Mang Andoy, tumulo ang mga luha ni Aling Lorna, hindi alam kung paano sisimulan ang pagpapatawad.

“Hindi ko na kayang magtago pa,” sagot ni Nilo habang ang kanyang mga labi ay nanginginig. “Pareho tayong nalulunod sa takot, Ma. Hindi ko kayang makita kayong nagugutom.”

“Hindi mo kailangan magtago, anak,” sabi ni Aling Lorna, ang boses niya ay puno ng sakit. “Hindi kami maghihirap kung magsasama tayo.”

Nakita ni Mang Andoy na kailangan nilang gawin ang pinakamahirap na desisyon ng kanilang buhay: humingi ng tulong. Nagpunta sila sa barangay, humingi ng tulong sa mga lokal na awtoridad, at ipinadala ang buong pamilya sa isang rehabilitation center.

Sa loob ng tatlong taon ng rehabilitasyon at pagpapatawad, natutunan ng pamilya ni Mang Andoy ang tunay na kahulugan ng buhay. Hindi madali, ngunit unti-unting naghilom ang kanilang mga sugat. Si Nilo ay nagsimula muling mangarap at mag-aral. Si Aling Lorna at Mang Andoy ay nagsikap magtulungan upang magbalik ang kabuhayan. Ang kanilang pamilya ay muling natutong magtulungan, magpatawad, at magmahal.

Pagkalipas ng tatlong taon, nagsimula si Mang Andoy ng isang programa sa barangay na tutulong sa mga pamilyang nalulong sa droga. “Walang huling pagkakataon,” ang kanyang palaging sinasabi. “Hanggang may buhay, may pag-asa.”

Bumalik sila sa kanilang tahanan subalit hindi na katulad ng dati, kundi mas matatag at puno ng pag-asa. Si Nilo, na nagbago at nagsimulang magtulungan sa iba, ay naging simbolo ng pagbabago para sa mga kabataan sa kanilang baryo.

AKO, AKING PANGARAP

PAGSUSURI NG PELIKULANG ANAK

I.                    PANITIKAN

A.     Uri ng Panitikan

Ø  Pelikula 

B.      Pamagat

Ø  Anak 

C.      Mga Tauhan

Ø   Josie Macalalag (Vilma Santos) – isang in ana nangangarap ng magandang buhay para sa kaniyang mga anak

Ø  Carla Macalalag (Claudine Barretto) – panganay na anak ni Josie, na lumaki ng walang ina kaya nagrebelde ng ito’y nagdalaga.

Ø    Rudy Macalalag (Joel Torre) – isang ama na tumayo bilang ilaw ng tahanan. Siya ang nagpuno ng pagmamahal sa kanyang mga anak na naiwan ni Josie.

Ø Michael Macalalag (Baron Geisler) – nag-iisang anak ni Josie na lalaki. Ipinagmamalaki dahil sa angking talino nito. Isa rin itong iskolar sa kanilang paaralan ngunit natanggalan dahil sa kinaharap niyang personal n problema.

Ø  Daday Macalalag (Sheila Mae Alvero) – ang bunsong anak ni Josie na iniwang sanggol pa lamang.

II.                  MGA REAKSYON

A.     Sa mga Nagsiganap

Ø  Vilma Santos – Napakahusay! Batay sa kanyang mga ipinakita sa pelikula, masasabi kong nagampanan niya ng mahusay ang kaniyang karakter bilang si Josie na isang ulirang ina. Masasabi ko ring dati pa lamang talaga ay talagang napakahusay ng artista nitong si Vilma Santos.

Ø   Claudine Barretto – bilang isang anak siguro para sa akin kulang ang ipinakitang galing ni Claudine para mabigyang hustisya ang katauhan ni Carla. May mga pagkakataon sa eksenang pigil ang damdamin subalit alam ko namang ito’y nagbigay sa kanya ng inspirasyon para mas lalong galingan at matuto pagdating sa pag-arte.

Ø   Mula sa kanilang pagbibitaw ng mga salita, kung paano nila ilabas ang kanilang emosyon ay talagang mababanaag at mapapansin mong ang bawat linya na kanilang binibitawan ay tumatagos sa puso, gayundin ito’y mayroong kabuluhan at may kahulugan.

 

B. Istilo ng Manunulat sa Iskrip

Ø   Ang manunulat ng pelikulang "Anak" ay nagbigay ng buhay sa realidad ng mga Overseas Filipino Workers (OFWs) at sa mga pamilyang naiiwan nila. Sa pamamagitan ng makatotohanang diyalogo, nagawa nitong ipakita ang masalimuot na damdamin ng bawat tauhan—mula sa sakripisyo ng ina hanggang sa hinanakit ng mga anak. Ang istilo ng pagsusulat ay direkta ngunit puno ng emosyon, na tila bawat linya ay naglalaman ng bigat ng mga karanasan at pagkakaiba ng pananaw sa buhay. Mahusay din ang pagbibigay ng pagkakataon sa mga tauhan na maipakita ang kanilang saloobin sa mga eksenang tumutok sa pagtutunggali at pag-asa, na nagiging salamin ng reyalidad ng maraming Pilipinong pamilya.

C.  Mga Teoryang Pampanitikan

Ø   Realismo - Pinakikita ng pelikula ang makatotohanang karanasan ng mga OFWs, kabilang ang hirap, sakripisyo, at epekto ng paglayo sa pamilya. Mula sa mga pag-uusap hanggang sa kilos ng mga tauhan, ipinakita ang malupit na katotohanan ng kanilang kalagayan at ang kawalang-katiyakan na hatid ng pangingibang-bansa.  

Ø  Feminismo - Tumutok din ang pelikula sa buhay ni Josie bilang isang ina at babae na pilit na nilalampasan ang mga hamon sa buhay upang maitaguyod ang kanyang mga anak. Pinakita rito kung paano niya nilalabanan ang mga tradisyunal na papel ng kababaihan habang kinakaharap ang mga kritisismo at hinanakit ng kanyang pamilya.  

 Ø  Humanismo - Pinahahalagahan ng pelikula ang damdamin at pagkatao ng bawat tauhan, hindi lamang bilang ina at anak, kundi bilang mga indibidwal na may sariling pangarap at sugat sa puso. Sa pamamagitan ng mga tagpo ng paglalapit, pagtatalo, at pag-unawa, ipinapakita ang humanistic na perspektiba na lahat tayo ay nagkakamali, ngunit may kakayahan ding magbago at magpatawad.

 

III.                BISANG PAMPANITIKAN

A.     Bisa sa Isip

Ø    Ang pelikulang ito ay nagpamulat sa akin na ang mga ginagawang sakripisyo ng ating mga magulang ay dapat nating pahalagahan. Lahat ng ginagawa nila para mapabuti tayo ay para sa ikakabubuti natin. 

B.      Bisa sa Damdamin

Ø  Sa panonood ko ng pelikulang ito, ako’y nadala sa mga emosyon na inilalabas ng mga nagsiganap at tunay na kahit mata lamang ang umaarte ay makikita mo ang mensaheng nais iparating sa mga manonood.

C.      Bisa sa Kaasalan

Ø  Batay sa mga aral na napulot ko sa pelikula, iyon ang dapat kong gawin. Bilang isang kabataan at anak nararapat lamang na kasabay ng pagiging mabuting anak ay ipinamamalas ko rin ang pagiging mabuting estudyante upang nang sa gayon ay hindi mawalan ng kabuluhan ang kanilang paghihirap na para rin naman sa akin. Nararapat din na sundin ko ang kanilang mga ipinapayo upang hindi ako mawala sa tamang landas. 

D.     Bisa sa Lipunan

Ø Nais iparating ng pelikulang ito na maraming kabataan ngayon na tila’y napariwara ang buhay o hindi nagtagumpay sa kanilang hangarin dahil maaaring sa masamang bisyo, layaw at pagsuway sa mga magulang na naging dahilan upang maging pasaway sa lipunan, walang matinong trabaho at asa lamang sa mga magulang. 

E.      Bisang Pangmoral

Ø    Sa pelikulang ito masasabi kong immoral ang ginawa ni Carla na syang anak ni Josie, sapagkat sa kabila ng pagsasakripisyo’t pakikipagsapalaran sa ibang bansa ng kanyang magulang ay nagawa nya pang magrebelde sa kanyang buhay. Subalit bilang ina, si Josie ang syang umintindi sa kalagayan kanyang mga anak.

Sanggunian ng Larawan:

https://ent.abs-cbn.com/starcinema/articles-news/anak-18843

PAGTUTURO AT PAGTATAYA NG MAKRONG KASANAYANG WIKA

     Marami tayong maaaring maobserbahan sa ibang mga klase sa paaralan hinggil sa paggamit ng wika sa pagtuturo at pagkatuto ng mga makrong kasanayan. Sa puntong ito ay hayaan nating ilahad ko ang aking tatlong naobserbahan sa aking pamumuna. Una, ang paggamit ng Filipino at Ingles. Napapansin kong ang mga guro ay gumagamit ng Filipino sa pagtuturo ng mga asignaturang Filipino, Sibika at Kultura, samantalang ang Ingles naman ang ginagamit sa mga asignaturang Matematika, Agham, at iba pa. Ito ay dahil upang matalakay nang maayos sa mga mag-aaral ang mga kailangang talakayan sa mga asignaturang iyon. Pangalawa, akin ding napansin ang kanilang paraan o konteksto ng pagtuturo, sapagkat maraming mga guro ang gumagamit ng mga halimbawa at kontekstong naaangkop sa wikang ginagamit. Isang halimbawa rito ay sa pagtuturo ng matematika, alam naman natin na ang mga numero at equation ay binibigkas sa Ingles, ngunit kapag ito ay tinatalakay ng mga guro sa asignatura ay maaaring magamit ang Filipino para sa mas malinaw na pagpapaliwanag. Pangatlo at panghuli na aking naobserbahan ay ang pagtataguyod ng Wikang Pambansa. Sa bawat klase o mga paaralan, may ilang mga guro na masipag sa pagpapakilala ng mga salitang Filipino sa mga mag-aaral kung saan kahit sa mga asignaturang hindi Filipino ang medyum ng pagtuturo ay naisasama pa rin ang mga malalalim na salita ng Filipino na syang nakatutulong upang ang mga mag-aaral ay magkaroon ng mas malalim na bokabularyo sa Filipino.

      Sa lahat ng aking naobserbahang iyon, sa aking palagay ito ay magkakaroon ng maraming epekto na syang makatutulong sa pagtuturo at pagkatuto ng mga mag-aaral. Una ay ang epektibong pagtuturo, ang paggamit ng wikang mas nauunawaan ng mga mag-aaral ay nakakatulong sa mas maayos na pagkatuto. Halimbawa na lamang, kung tayo ay nasa isang espisipikong rehiyon o lugar na may sariling dayalektong kinagisnan na syang ginagamit, malaki ang tulong nito sa mga mag-aaral upang sila ay madaling matuto at makaunawa sa mga aralin kung ang kanilang gagamiting wika ay ang kanilang sarili. Gayundin, kapag ginagamit ng guro ang Filipino sa pagpapaliwanag ng mga kumplikadong konsepto, mas madaling maintindihan ng mga mag-aaral ang mga ito. Pangalawa ay ang pagsasama-sama ng wika. Aking napansin na ang pagsasama-sama ng Filipino at Ingles sa klase ay maaaring maging epektibong paraan upang matutong magsalita at magsulat ang mga mag-aaral sa parehong wika. Lalo na sa mga batang mga estudyante, sapagkat kung ang isang guro ay sinasanay ang mga mag-aaral sa ganoong proseso ng pagtuturo, mas lalalim ang kanilang kaunawaan at mas madaling matututo. Bilang karagdagan, naniniwala ako na mahalaga ang pagtataguyod ng wikang pambansa sa klase dahil ito ang nagiging daan upang mas lalo pang mahalin at maipagmalaki ng mga mag-aaral ang kanilang sariling kultura at wika.

      Bilang buod, ang paggamit ng wika sa pagtuturo ay maaaring maging sanhi ng magkakaibang epekto sa pagkatuto ng mga mag-aaral, sapagkat ang maayos na pagpili ng wikang gagamitin sa klase, na batay sa asignatura at konteksto ng pagtuturo, ay maaaring maging mahalagang kasangkapan upang mas lalong mapabuti ang proseso ng pagkatuto. Ang pagsasama-sama ng Filipino at Ingles sa klase ay maaaring maging daan upang matutong maging mas bihasa ang mga mag-aaral sa dalawang wika, na sa huli ay makakatulong sa kanilang paglago at pagkatuto.

BUOD: DEAD STARS NI PAZ BENITEZ

    Ang Dead Stars ay isang maikling kwento na isinulat ni Paz Marquez Benitez. Ang may-akda ay kilala sa kanyang kontribusyon sa panitikang Filipino, partikular sa larangan ng maikling kwento. Sa pamamagitan nito, ipinapakita ni Paz Marquez Benitez ang kanyang husay sa pagsulat at pagbuo ng mga tauhan na mayroong kakaibang damdamin at pinagdadaanan sa kanilang personal na mundo ng pag-ibig. Ang dulang ito ay isinulat ni Paz Márquez Benítez noong 1925. Sa pagsusuri ng anyong sanaysay, maaring talakayin ang konteksto ng panahon nang isulat ito, kung paano ito naglalarawan ng lipunan noong 1920s, at kung paano ito nakatutok sa mga tema ng pag-ibig, pangarap, at pagkakaroon ng mataas na mga inaasahan.

       Ang dulang ito ni Paz Marquez Benitez ay isang mapanuring pagsalaysay ng pag-ibig, pagkakamali, at ang paglipas ng panahon. Sa pamamagitan ng pag-iimbento ng kwento ni Alfredo Salazar at Julia Salas, ipinapakita ng awtor ang pag-ikot ng buhay at kung paano nagbabago ang damdamin ng tao. Ito ay naglalahad ng kahulugan ng pag-ibig, pagkakamali, at paghihinayang sa pamamagitan ng kwento nina Alfredo Salazar, Esperanza, at Julia Salas. Matapos ang tamis ng simula ng pag-iibigan nina Alfredo at Esperanza, nakita natin kung paano ang pag-ibig ay maaaring magbago at maglaho sa paglipas ng panahon. Sa kanyang pagbisita kay Julia Salas, kitang-kita ang pagsusumikap ni Alfredo na balikan ang nakaraan at kung paano ang pag-ibig ay nag-iba at nawala sa paglipas ng walong taon. Ang paglisan ni Julia at ang pagiging iba ng kanilang mga buhay ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pag-iwan at pagkilala sa sarili. Sa pagtatapos ng kwento, ang pagkakatuklas ni Alfredo sa kanyang nararamdaman para kay Julia ay tila isang pagtingin sa bituin na matagal nang namatay—ang pag-ibig na tila baon na sa nakaraan. Sa madaling sabi, ipinapakita ng kwento ang kahalagahan ng pagtanggap at pag-iwan upang makahanap ng tunay na kaligayahan.

            Ang pangunahing mensahe ng dulang ito ay ang pagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagtanggap at pagpapatawad. Kitang-kita ito sa pagtanggap ni Julia sa paglisan ni Alfredo patungo sa kasal kay Esperanza. Ang mga karakter ay nagdala ng kanilang mga pasanin at pagkakamali mula sa nakaraan, subalit sa kabila nito, nakahanap pa rin sila ng pagkakataong magpatawad. Ito ay isang pag-alaala sa mga paminsang pagkakamali at pagsisisi na nagiging bahagi ng paglalakbay ng bawat isa sa atin.  Sa huli, ipinapakita nito na ang pag-ibig at pangarap ay maaaring mawala at magbago sa paglipas ng panahon.

Sanggunian ng Larawan:

https://www.haikudeck.com/dead-stars-education-presentation-lfkPDeXjiX

WIKANG FILIPINO: WIKANG DAPAT TANGKILIKIN

         Ang wikang Filipino ay wikang ating binibigkas sa ating araw-araw na pamumuhay bilang isang Pilipino. Ang wikang ito ang syang nagbibigay sa atin ng pagkakakilanlan na tayo ay isang bansang may sariling wika. Nakilala tayo ng mga dayuhan bilang isang bansang mayaman sa wika na kinagisnan na natin sampu ng ating mga ninuno. Wikang ginagamit hindi lamang sa tahanan kung hindi saanmang dako ng ating lipunan at maging sa mga bansang may Pilipinong nangibang-bayan upang maghanap-buhay.

     Ngunit sa pagdaan at pagbabago ng panahon na ang teknolohiya ay mas lalong umuusbong o mas nakikilala dala ng ating pakikiisa sa mga dayuhan, tila ba'y ang ating sariling wika ay naaapektuhan. Sa kabilang banda ito ay maganda subalit may kaakibat ding kawalan. Marami nang nagbago at marami na ring Pilipino ang unti-unting nakalilimut. Sa aking obserbasyon, wari ba'y mga kabataan ang hindi ganoon kabihasa sa Wikang Filipino sapagkat mas tinatangkilik ang wika ng mga dayuhan gayong mayroon tayong sariling atin.

   Mahalaga na bilang isang Pilipino at wikang Filipino ang ating pagkakakilanlan sa mga dayuhan, nararapat lamang na pag-ibayuhin at payabungin ang ating wikang sarili sa pamamagitan ng tamang pag-alam ng kinagisnan, historya at mga dayuhang nagpakadalubhasa sa ating wika upang makamtan natin kung ano ang mayroon tayo ngayon.

     Wika ni Gat. Jose Rizal, "Ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit pa sa hayop at malansang isda." Kung kaya't sinasabi sa katagang ito na kahit gaano pa karami ang alam nating wika sa buong mundo, bilang isang Pilipinong may pagmamahal at malasakit sa bayan dapat lamang na tangkilikin natin ito.

     Hindi naman masama na tangkilikin din ang wika ng mga dayuhan, datapwat bago iyon naaangkop lamang na alam natin ang sariling atin. Bago mahalin at alamin ang wika ng mga dayuhan, bilang isang Pilipino alamin muna natin kung ano ang dahilan bakit tayo may sariling wika. Bago mahalin ang sa iba, mahalin muna natin ang sariling atin. Wikang Filipino. Wikang dapat tangkilikin.

Sanggunian ng Larawan:

https://blog2926blog.wordpress.com/2016/09/08/filipinowika-ng-edukasyon/

RAMPA OPIAZA: KWENTO NG ISANG REYNA

     

      CJ Opiaza, na isinilang sa Castillejos, Zambales, ay isa nang kinikilalang pangalan sa larangan ng pageantry. Sa kanyang mga tagumpay, naipakita niya ang kahusayan ng Pilipina sa larangan ng kagandahan, talino, at puso. Ang kanyang paglalakbay ay hindi lamang kwento ng tagumpay kundi pati na rin ng pagpupunyagi at dedikasyon sa mga pangarap.

      Nagsimula si CJ sa mundo ng pageantry noong 2012, sa edad na humigit-akumulang labing-walo. Ang kanyang unang pagsabak sa pageant ay hindi lamang tungkol sa titulong mapapanalunan, kundi isang paraan upang makamit ang kanyang pangarap na makapag-aral sa kolehiyo. Ang pageant na ito ay naging susi upang magkaroon siya ng scholarship na nagbigay-daan sa kanya upang makapag-aral sa Lyceum of Subic Bay. Noong 2013, napanalunan niya ang isang pageant na may grand prize na scholarship, na nagpatibay sa kanyang pangarap na makapagtapos ng pag-aaral. 

      Habang nasa Lyceum of Subic Bay, muling kinoronahan si CJ bilang Miss Lyceum noong 2015. Ito ay naging patunay ng kanyang patuloy na pagyabong sa larangan ng pageantry habang hinuhubog ang kanyang kakayahan sa pagtitiwala sa sarili at galing sa pakikisalamuha. Matagumpay siyang nagtapos ng kursong Human Resource Development Management, dala ang inspirasyong magpatuloy sa mas malaking entablado.

    Sa paglipas ng panahon, nagpatuloy si CJ sa kanyang paglalakbay sa pageantry. Noong 2022, lumahok siya sa Binibining Pilipinas, bilang kinatawan ng Zambales. Bagama’t hindi siya nakapasok sa mga pangunahing puwesto, ito ay nagsilbing malaking aral at inspirasyon sa kanyang patuloy na pagsulong sa mas mataas na antas ng kompetisyon.

      Noong Pebrero 18, 2023, ipinakilala si CJ bilang isa sa 40 na delegado ng Miss Universe Philippines 2023, na muling nagdala ng pangalan ng Zambales. Sa kabila ng mahigpit na kompetisyon, nagawa niyang makapasok sa Top 5. Sa coronation night, nagpakitang-gilas si CJ sa question-and-answer portion, kung saan matapang niyang tinalakay ang isyu ng artificial intelligence (AI) at ang epekto nito sa ekonomiya at trabaho. Ang kanyang sagot ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pagbibigay-halaga sa manpower habang isinasaalang-alang ang pag-usbong ng teknolohiya.

      Hindi nagpaawat si CJ at sumali sa Miss Grand Philippines 2024 noong Setyembre 29, 2024, kung saan muling kinatawan niya ang Castillejos, Zambales. Sa coronation night na ginanap sa Newport Performing Arts Theater sa Pasay, siya ay kinoronahang Miss Grand Philippines 2024. Isa itong malaking tagumpay na nagbukas ng pinto para sa kanya sa pandaigdigang entablado.

     Bitbit ang bandila ng Pilipinas, kinatawan ni CJ ang bansa sa Miss Grand International 2024 na ginanap sa Cambodia at Thailand. Sa grand finals sa MGI Hall sa Bangkok, Thailand noong Oktubre 25, 2024, si CJ ay itinanghal bilang First Runner-Up. Si Rachel Gupta ng India ang nagwagi ng korona, ngunit ang tagumpay ni CJ ay nagbigay-inspirasyon sa maraming Pilipino at patunay ng kanyang kahusayan.

      Bukod sa kanyang karera sa pageantry, si CJ ay isang modeling coach na nagtuturo sa mga aspiring pageant contestants sa tamang paglakad sa entablado. Siya ang nagtatag ng sariling modeling school na tinatawag na The Canvas, kung saan tinutulungan niya ang mga baguhang magtagumpay. Isa sa kanyang mga naging estudyante ay si Deanna Maté, ang Reina Hispanoamericana Filipinas 2024.

      Ang paglalakbay ni CJ Opiaza ay hindi lamang tungkol sa mga korona at titulo. Ito ay kwento ng pagpupunyagi, determinasyon, at pagmamahal sa bayan. Sa kabila ng mga hamon, patuloy siyang nagningning at nagbigay-inspirasyon sa lahat ng nangangarap na maabot ang kanilang mga pangarap. Si CJ ay isang reyna na tunay na nagdala ng karangalan at inspirasyon sa Pilipinas.

ANO ANG MALIKHAING PAGSULAT?

     

         Ang Malikhaing Pagsulat ay ang kakayahan ng isang tao na maging malikhain sa akda o anumang sining na kanyang ginagawa. Ang kakayahan ng isang manunulat na ibigay ang kanyang sarili nang buo para sa kanyang likhang sining upang ito ay mapaganda, maging ang kanyang mga imahinasyon na kailangang idiskubre upang makagawa ng isang likhang sining na magiging kaakit-akit para sa mga babasa. 

      Layunin din nitong maipahayag ang iba’t ibang damdamin, karanasan, ideya at kahit ang mga isyung panlipunan. Isa sa aking natutunan sa aralin, bilang manunulat nararapat lamang na natutunan natin ang pagbuo ng sariling boses sa ating mga sinusulat. Hindi sapat ang magkwento lamang, hindi sapat na mailahad lamang basta-basta ang mga ideya, sapagkat kailangan nating ipakita ang natatanging pananaw sa mundo. Ito ay mahalaga hindi lamang sa pagsusulat, kundi pati na rin sa iba pang anyo ng sining tulad ng pagpipinta o musika, kung saan mahalaga ang orihinalidad at ekspresyon ng sarili. 

  Sa paggawa ng iba’t ibang likhang sining, kailangang mailarawan ang iba’t ibang tagpo, damdaming nakapaloob at mga aral na kailangang makuha upang makuha rin ang atensyon ng bawat mambabasa nito.

PANAHON NG HAPON vs. PANAHON NG AMERIKANO

LAKBAY-SANAYSAY: TARA NA SA ENCHANTED BATOCREEK

 

DAGLI: ANG PORMDI AT ANG PABANGO

           

       Sa unang araw niya sa lungsod, determinado si Rolan na mag-iwan ng impresyon. Kailangan niyang mapansin siya ni Jenny, ang babaeng nagpasiklab ng kanyang puso mula nang makita ito sa social media. Wala siyang karapatang sumablay. Kaya’t sinuot niya ang kanyang pinakamatikas na polo at ang bagong biling pantalon na hapit sa balakang.

       Naglakad siya papuntang mall kung saan nagkikita ang mga 'sosyal.' Amoy na amoy niya ang bagong cologne na binili niya sa palengke. Sabi ng nagtitinda, imported daw iyon. Dalawang patak lang daw, pero tatlong buhos ang ginawa niya para siguradong matindi ang dating. Kapag ito ang amoy niya, siguradong lilingunin siya ni Jenny.

      Pagdating sa mall, agad niyang nakita si Jenny na nakaupo sa coffee shop. Ang puso niya’y kumakaripas. Nilapitan niya ito, nakangiti at nagpoporma. Ngunit bago siya makalapit, may isang babaeng nagtakip ng ilong at mabilis na lumayo. Sunod, isang bata ang bumulong sa nanay nito, "Ma, bakit amoy patis?"

       Hindi alintana ni Rolan ang reaksyon ng iba. Nakapako na ang tingin niya kay Jenny. Ngunit, sa kanyang paglapit, napansin niyang dahan-dahang kumukunot ang noo nito. Naghintay siya ng matamis na ngiti, pero tumayo si Jenny at naglakad palayo, dire-diretso at walang lingon.

       Habang nagtataka at medyo naiinis si Rolan, biglang lumapit ang dyanitor ng mall at ngumiti. "Tol, ikaw ba yung may 'Parisian Scent'? Ang tapang! Akala ko kanina, nagkalat yung isda sa seafood section!"

    Naisampal ni Rolan ang noo sa kahihiyan. Sino nga naman ang maniniwala sa "imported" na pabango mula sa palengke? Sa halip na pabango, napagkamalan siyang nagbabanlaw ng tuyo.

VENN DIAGRAM: PAGKAKAIBA NG BARAYTI AT BARYASYON

 

MGA DIREKTOR NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA

 

DULA: BAWAL YAAAN!

Mga Karakter:

Vilmalyn (Aling Pasing) - ina

Janlib (Mang Tomas) – ama 

Richard (Lucas) – panganay na anak/baklita

Ledesma (Fatima) – pangalawang anak/mapapangasawa ni bert

Nova (Ara) – bunsong kapatid/ isip bata)

Wilbert (Bert) - mapapangasawa ni Fatima (Ledesma)

Triczy (aing Belinda) – nagtitinda ng ukay-ukay

Narrator: Sa isang maliit subalit masayang tahanan ay nakatira ang pamilya Delos Santos, pamilyang labis ang paniniwala sa mga pamahiing hindi naalis dala ng panahon at ng mga ninunong ipinasa sa bawat henerasyon. Sa kwentong ito ay ating tunghayan ang isang pamilyang dumaan sa mahigpit na pagsubok sa buhay subalit patuloy na kinakaya, umaahon at kapit-bisig na kinahaharap ang anumang balakid. 

Scene 1 (bahay)

Narrator: Habang nag-uumagahan ang pamilya Delos Santos ay nag-uusap-usap sila patungkol sa kasal ng kanilang anak na si Fatima at ang mapapangasawa nitong si Bert.

Aling pasing: Ang tagal mo namang maligo diyan Fatima, dalian mo na at tayo ay kakain! 

Fatima: Opo mama! E bakit kasi nasira ang shower natin, ayan tuloy tabo lang ang ginagamit ko sa paliligo! Eee nakakainis!

Aling Pasing: Wag ka ng maarte, hindi mo ba alam na maraming mga tao ang wala ang mga bagay na mayroon tayo tapos ikaw nagrereklamo ka dahil lang dyan?

Fatima: grabe naman, ang dami na agad nasabi ni mama. Eto na po tapos na.

Ara: Halika ka na kasi ate ko, masarap ang ulam na niluto ni ina!

Mang Tomas: (sa kalmadong boses) Dalian mo na Fatima at ikaw na lang ang hinihintay, masamang paghintayin ang pagkain.

Fatima: Tapos na po tay!

(habang kumakain)

Lucas: Oh ate paano ang inyong plano para sa inyong kasal ni kuya Bert?

Fatima: Ang lahat ay amin ng naisaayos, maging ang gagamiting gown para sa kasal, isusukat na lang po kung kasya.

(biglang sasabat ang ina)

Aling Pasing: Anong susukatin??? Magtigil kang bata ka, alam mo bang masama ang pagsukat ng gown?

Fatima: E talaga po ba? Inay naman, naniniwala pa rin po kayo dyan? Nasa modernong panahon na po tayo.

Lucas: (habang nagungulangot) Oo nga naman Nay, kalokohan na lang yan! Pinapaniwala lang kayo ng mga pamahiing yan dahil sa mga ninuno natin.

Aling Pasing: Aba, may mawawala ba sa inyo kung hindi kayo susunod?

Ara: (curios) E nay, ano po ang mangyayare kapag sinukat ang gown sa kasal?

Aling Pasing: May mamamatay!

Lucas: (oa) OMG! Kinikilabutan ako like ate wag mo na ituloooooy!

Fatima: Si oa ng mga to, sige hindi na.

Narrator: kinagabihan, nang si Fatima at ang kanyang kapatid ang nasa kanilang silid ay hindi nagpapigil siya na sukatin ang kanyang susuotin sa kasal.

Fatima: Bahala si Nanay, hindi naman totoo yong sinasabi nyang may mamamatay kapag sinukat ko e.

Ara: Oo nga ate.

(Maya-maya ay darating ang ina)

Aling Pasing: O ano yan Fatima? Hindi bat sinabi ko na sayong huwag mong isusukat ang damit na pangkasal?

Fatima: Pero nay… (malulungkot)

Aling pasing: basta hindi maaari!!!

(mapapaatras si Fatima at matatamaan ang picture frame)

Aling Pasing: Ano ka ba Fatimaaaa! Ayusin mo naman ang kilos mo.

Fatima: pasensya na po nay!

Aling pasing: hindi mo ba alam ang ibig sabihin kapag nalaglag ang larawan at nabasag ang bubog nito?

(Biglang darating ang magkapatid na Lucas at Ara.)

Lucas: HALAAAAA! Ano po ba Nay ang mangyayari? Omg Fatima ikaw ang nasa gitnaaaaa! Ibig sabihin…???

Aling pasing: tumigil kang bakla ka ha! Itikom mo yang bibig mo, hindi yan mangyayari!!

Lucas: Ah sige nay.

Narrator: kinaumagahan, napagtanto ng mag-iinang pumunta sa palengke upang mag-ukay-ukay at mamili ng kanilang mga gagamitin sa kanilang tahanan.

Aling Belinda: oh ukayyyy, bili na kayooo. Mare bili na kayo dyan!!

Aling Pasing: Oh mare! Ano ba ang tinda mo?

Aling Belinda: Ah eto mare, mga ukay, baka gusto mo at ng mga anak mo?

Ara: mamaaaa! Ang ganda oh! Bili mo kami! Sige na maaa!

Aling Pasing: sige pumili na kayo

Mang tomas: oh baka ang dami nyo na namang bibilhin ha, marami pa tayong gagastusin sa kasal.

Lucas: naku tay, hindi naman po konti lang to.

Mang tomas: Ah sige sige…

Aling Pasing: oh eto na lang mare, okay na ang aming mga napili.

Aling Belinda: sige mare, salamat!

(habang pauwi ang mag-anak) 

Lucas: ang dami nating pinamiling mga damit pero wala tayong mailalagay na pagkain sa prigider.

Aling pasing: E kayo kasi, halos lahat na lang binili nyo!

(malapit na sa bahay)

Scene:

(nasa sala)

Fatima: nay pwede po ba kaming magkita ni Bert kahit ngayong gabi lang? matagal-tagal na rin po kasi kaming hindi nagkikita.

Aling Pasing: yan nga ang hindi lalo pwede dahil masamang magkita kapag malapit na kayo ikasal.

Lucas: Oo nga naman Fatima, baka naman hindi pa kayo naikakasal ni Bert e buntis ka na. dahan-dahan lang ha!

Mang tomas: Makinig ka na lang sa Ina mo Fatima, gabi na pati, mahirap na.

Fatima: (Malungkot) sige po tay…

Scene 2 (kasal)

Nararator: Kinabukasan, araw ng kasal, labis ang kagalakan ng buong pamilya dahil sa gaganaping kasal ng kanilang anak na si Fatima at ang magiging kabiyak nitong si Bert. 

Mang Tomas: Dalian mo Lucas, hinihintay na tayo sa loob ng simbahan!

Lucas: Wait lang naman tay, hindi pa akes ready!

Mang Tomas: ang bagal-bagal mo hindi ka naman maganda.

Lucas: (Iirap)

Mang Tomas: Tara na, andun na sila!

…

Pari: you may kiss the bride.

(bago lumabas)

Fatima: (ihahagis ang bulaklak)

Ara: (sasambutin) HALAAAA! Nay, ako ang susunod na ikakasaaaal.

Aling Pasing: Ayusin mo muna postura mo bago ka magpakasal. Isip bata ka pa nga.

Ara: ah sige nay!

(Pagkatapos ng kasal) (uuwi) (magdadrive ang bagong kasal)

Narrator: habang nasa byahe ang bagong kasal, dama nila ang pagmamahalan na tila ba ay hindi na magwawakas pa. Ang tanging nasa mga isip nila ay ang pagmamahalang kahit anumang unos ay hindi na magagapi pa.

Bert: Asawa ko! Dahil tayo ay kasal na hayaan mong pagsilbihan kita habang akoy nabubuhay, lagi kong uunawain ang lahat kahit magulo na ang sitwasyon. Mahal na mahal kita!

(Magtitinginan)

(magkekwentuhan ng matagal)

Fatima: Asawa koooooo, may pusaaaaaa, itabi moooo! 

(nabangga sap uno)

(namatay si Fatima)

(uuwi si Bert na umiiyak)

Bert: (umiiyak) hekhekhekhek! Mama hindi ko na po alam ang gagawin ko, wala na po ang mahal kong asawa! (umiiyak pa rin nang walang humpay)

Aling Pasing: (umiiyak din) Oh wag kang umiyak dyan sa salamin ng kabaong baka may sumunod na naman.

Lucas: (habang umiiyak din) Ma naman! Naiyak na nga yong tao, pamahiin ka pa rin!

(Darating si aling Belinda)

Aling Belinda: Mare! Ako ay lubos na nakikiramay sa pagkawala ng iyong anak, alam kong mahirap mawalan ng isang anak pero alam kong kaya mo yan!

Aling Pasing: Oo mare, sobrang hirap nito dahil kakapakasal pa lang ng anak ko tapos ganito agad. 

(aalis si aling Belinda, pagkaalis ng bahay ay magpapagpag)

Ara: (Nagwawalis) Na, na, na, na, na! 

Mang Tomas: Ano ka bang bata ka! Bakit ka ba nagwawalis? Alam mo bang bawal yan?

Ara: e tay marumi na po kasi ang bahay.

Mang Tomas: kahit na, bawal ang magwalis kapag may burol.

Ara: Ah sige tay (aalis)

 

Narrator: makalipas ang ilang araw, ay ililibing na si Fatima, malungkot man subalit kailangan nilang tanggapin ang lahat ng nangyari.

(sa libing)

Lucas: Omg! Naiwan ko ang sunscreen ko, eeee mangingitim ako nito eee, teka babalikan ko!

Mang Tomas: Ano ka ba, alam mo bang bawal na lumingon o bumalik sa bahay kapag maglilibing!

Lucas: Naman kasi, dami-daming pamahiin, ang pangit ko na tuloy!

Ara: oa mo talaga kuya, patay na nga si ate, puro sarili mo pa rin iniisip mo!

Lucas: Ah okay!

Narrator: Makalipas ang apatnapong araw, nagyaya si ara na mamasyal.

Ara: Nay pwede po ba tayong magbakasyon sa Boracay?

Lucas: Onga nay, feel ko drained na’ko sa buhay. Tara naman mag-unwind.

Mang tomas: oo nga para naman maaliw tayo pagkatapos ng nagyari sa anak natin.

Aling Pasing: Sige kayo ang bahala.

Narrator: habang nasa bakasyon, eninjoy ng pamilya ang araw na iyon upang makalimutan ang mga pagsubok na kanilang pinagdaanan sa buhay.

(magkakasama ang pamilya)

Bert: Tara picture tayoo!

Ara: taraaa

Lucas: tara don sa bilihan ng souvenir!

Mgtitinda ng souvenir: (sisitsit) bili na kayo, mura lang!

(dagdagan na lang ng convo)

Lucas: maggagabi na rin, tagal ni tatay, nay tawagan mo nan ga.

(malelate si Mang Tomas sa pagpunta sa sasakyan)

(sa telepono, tatawagan)

Kring….,kring,….kringggg

Aling Pasing: Asan ka na ba mahal?

Mang Tomas: Oh mahal, narito at may binili lang saglit para sa ating pag-uwi.

Aling Pasing: Late ka na nga nagising bago tayo pumunta rito, late ka pa rin sap ag-uwi. Lahat na lang ng okasyon late ka!

Lucas: (Makikisabat) oo nga tay, bilisn mo naman, filipino time ka talaga e!

Mang tomas: (tataas ang kamay mula sa malayo) Oh andito na ako!

Ara: Ayan tara naaa! 

(sa jeep)

(kakalungin ni Aling Pasing si Ara)

Narrator: Sa kanilang pag-uwi ay bumakas sa kanilang mga labi ang kasiyahan na hindi nila nadama mula ng mamatay ang kanilang panagalawang anak. Hindi man madali ang kanilang pinagdaanan subalit nanatili silang matatag at pinilit maging panatag sa kabila ng mga hamon sa buhay. Isang paalala ng pamilya Delos Santos na hindi hadlang ang pagkakaroon ng mga pagsubok sa buhay upang hadlangan mo rin ang iyong sarili na maging masaya at lumaya mula rito. Kami ang pamilya Delos Santos. Maraming Salamat.